جایگاه دین در زندگی بشر (بخش پنجم)

نویسنده: ابومهاجر

تعریف لغوی و اصطلاحی ادیان

الف – ادیان: جمع دین، و دین به معناهای مختلفی می‌آید:

مفهوم واژه‌ی «دین» در قرآن کریم:

«مَالِكِ یوْمِ الدِّین» یعنی: «مالک روز جزا». دین در این آیه به معنی جزا و خضوع است.

«وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَیكُونَ الدِّینُ لِلَّهِ» [البقرة: ١٩٣] ترجمه: «و با آنان بجنگید تا فتنه‌ای باقی نماند و دین متعلق به خدا گردد». دین در این آیه به معنی اطاعت و شریعت است.

«أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصًا لَّهُ الدِّینَ» [الزمر: ١١] ترجمه: «خدا را پرستش کن درحالی‌که دین خود را برای او خالص می‌گردانی». در این آیه دین به معنی عبادت و اطاعت است.

«لَا إِكْرَاهَ فِی الدِّینِ» [البقرة: ٢٥٦] ترجمه: «اجباری در دین نیست».دین در این آیه به معنی عقیده و باور است.

«ِإنَّ الدِّینَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ» [آل‌عمران: ١٩] ترجمه: «درستی که دین (مقبول) نزد خداوند، اسلام است»، دین در این آیه به معنای آئین است.

«وَلَا یدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ» [التوبة: ٢٩] در این آیه «لایدینون» یعنی اطاعت و فرمانبرداری نمی‌کنند و دین در اینجا به معنی شریعت است.

«فِی دِینِ الْمَلِكِ» [یوسف: ٧٦] طبق آئین پادشاه مصر «دین الملک» بنابر نظر ابن عباس به معنی قدرت پادشاه و بنابر عقیدۀ قتاده به معنی قضاوت پادشاه است.

معنای لغوی دین:

به معنای اطاعت و تسلیم شدن است، جمع‌آن ادیان است.¹² همچنین به معنای جزا و روز حسابرسی (قیامت) هم می‌آید. طبق این تعریف، متدین کسی است که مطیع و فرمانبردار خداوند بوده و اقرار به حسابرسی روز آخرت داشته باشد. با توجه به معانی متعدد که در بالا آمده است دین در کل  اطاعت و تسلیم شدن و دستور العملی  است که انسان پذیرفته، و به آن اعتقاد دارد، چه در امور غیبی یا اموری ظاهری باشد.

معنای اصطلاحی دین از دو دیدگاه مشهور

1. دین در اصطلاح شرع: مجموعۀ عقاید و احکام عملی را گویند که توسط پیام‌آوران الهی (از زمان حضرت نوح ^{علیه‌السلام} تا خاتم النبیین ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}) برای رستگاری و بهتر زیستن بشر ابلاغ گردیده و بر سه رکن زیر استوار است:

2. توحید؛ 2. معاد؛ 3. نبوت؛

3. دین از دیدگاه جامعه شناسان: عبارت است از یک مکتب اعتقادی با اعمال و عبادات خاصی که مشتمل بر مجموعه‌ای از قواعد اخلاقی و حکمت‌های فلسفی می‌باشد.

انواع ادیان

1. ادیان سماوی: ادیانی که اصل آن‌ها نازل شده از جانب خداوند به پیامبران یا نسبت داده شده به پیامبری است؛ مانند: اسلام، یهودیت، نصرانیت و صائبیت.

2. ادیان غیر سماوی: ادیانی که اصلی از جانب خداوند ندارند؛ بلکه نظریات شخصی یک فرد بوده‌اند که مورد قبول جامعه‌ای قرار گرفته و به مرور زمان رنگ دینی و تقدس به خود گرفته است؛ مانند: زرتشتیت، هندوهیت، بوداییت، کنفوشیزم، شنتوایزم.

حالات بشر امروزی از لحاظ دینی بر چهار قسم تقسیم می‌شود:

1. اهل ایمان:کسانی‌که ایمان به خدا دارند و پایبند قرآن، سنّت و پیامبر هستند و امر بالمعروف و نهی عن المنکر می‌کنند؛

2. کسانی‌که به اسلام نسبت داده می‌شوند؛ اما در انحراف و گمراهی هستند. مانند باطنی‌ها، نصیری‌ها و…؛

3. اهل کتاب: کسانی‌که منسوب هستند به ادیانی که اصل آن‌ها فرود آمده از جانب خداوند متعال است؛ اما در آن شرکیات و خرافات اضافه کردند و سپس با آمدن شریعت اسلام منسوخ شدند؛ مانند: یهود و نصارا؛

4. ملحدین: آن‌ها کسانی هستند که به هیچ یکی از ادیان معتقد نیستند یا پیرو مذهبی هستند که منکر وجود خداوند هستند؛ مانند: بعضی از فلاسفه و دهری‌ها و بعضی از مذاهب فکری.

ادامه دارد…