ثقافت اسلامی (بخش دوم)

نویسنده: ابو مهاجر

فصل اول: ادیان سماوی

 شناخت دین

تعریف دین:

معنای لغوی دین: به معنای اطاعت و تسلیم شدن است جمع آن ادیان است. همچنین به معنای جزا و روز حسابرسی {قیامت} هم می‌آید.

طبق این تعریف متدین کسی است که مطیع و فرمان‌بردار خداوند بوده و اقرار به حسابرسی روز آخرت داشته باشد.

معنای اصطلاحی دین از دو دیدگاه مشهور:

1.دین در اصطلاح شرع: مجموعه عقاید و احکام عملی را گویند که توسط پیام آوران الهی برای رستگاری و بهتر زیستن بشر ابلاغ گردیده و بر سه رکن زیر استوار است.

1. توحید       2. معاد        3. نبوت

2. دین از دیدگاه جامعه شناسان: عبارت است از یک مکتب اعتقادی با اعمال و عبادات خاصی که مشتمل بر مجموعه‌ای از قواعد اخلاقی و حکمت‌های فلسفی می‌باشد.

تعریف مذهب:

معنای لغوی مذهب: یک اعتقاد و روش عملی است که انسان به طرف آن می‌رود و جمع مذاهب است.

اما اصطلاحاً مجموعه‌ای از آراء و افکار هستند که انسان در بخشی از زندگی خود یا در تمام بخش‌های زندگی عملی، علمی و اعتقادی خویش به آن‌ها معتقد می‌شود که عموماً این نظریات برداشت‌های اجتهادی از نصوص و قواعد اساسی دینی است که توسط امامان و مجتهدان فقهی در امور فرعی دین، برای مردم بیان می‌کنند. که در آنها احتمال صواب و خطا وجود دارد.

فرق بین دین ومذهب:

1.دین شامل مذهب می‌شود و مفهوم وسیع تری دارد چرا که دین مشتمل بر اعتقاد انسان درباره خالق و مخلوق و امور غیب و آخرت می‌باشد. اما در مذهب بعضی از امور و مسایل عملی گنجانده شده است.

2.مأخذ دین الهیات است اما مذهب مشتمل بر افکار انسانی است گرچه از منابع اساسی دین گرفته شده است.

اهمیت وضرورت دین:

از لحاظ علمی دین فطری است و خداوند متعال انسان را بر آن فطرت پدید آورده است و در طول تاریخ تمدن‌ها و اجتماعات بشری خالی از دین نبوده است فرقی ندارد که این دین از ادیان آسمانی بوده یا یک دین ساختگی، چرا که انسان نیازمند یک راهنمای است که بواسطه او قوت حاصل کند، راه درست را دریابد و به اطمینان و آرامش برسد.

اما از لحاظ اجتماعی بشر برای بهتر زیستن و ایجاد آینده‌ای بهتر نیاز به تشکیل یک اجتماع منظم دارد که در آن گرداننده، مدیر و مدبّر آن یک شخص باشد و اساس آن بر همکاری و تعاون گذاشته شود. چرا که اگر گرداننده و مدیر می‌شود، و همچنین اگر در جامعه تعاون و همکاری اجتماعی حاکم نباشد افراد آن نمی‌توانند به نیازهای روحی و مادی خویش دست یابند.

هرگاه چنین اجتماعی تشکیل شود به آن یک ملت گفته می‌شود و آن قوانینی که باعث جمع شدن افراد مختلف در یک اجتماع می‌شوند را سنت یا منهج می‌گویند.

چنانچه خداوند متعال می فرماید: لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا {برای هر یکی از شما شریعت و روشی قرار دادیم}. نتیجتاً ایجاد چنین اجتماعی و روشن ساختن قوانین آن حاصل نمی‌شود مگر از جانب یک مرجع قدرتمند، دانا و مدبر که آن ذات متعال خداوند است که منت نهاده بر بشر که برای بهتر زیستن و ایجاد آینده بهتر ابتدا او را به تعقل و اندیشیدن امر کرده است سپس برای راهنمایی بیشتر و تشریح قوانین یک جامعه سالم پیامبران را مبعوث فرموده است.

 نکته: آنچه از فواید و اهمیت دین ذکر شد کاملا با مفهوم تعریف اصطلاحی دین از نظر شرع  و ارکان آن مطابقت دارد.

انواع ادیان:

1.ادیان سماوی: ادیانی که اصل آنها نازل شده از جانب خداوند به پیامبران یا نسبت داده شده، به پیامبری هستند.

مانند: اسلام، یهودیت، نصرانیت و صائبیت

2.ادیان غیر سماوی: ادیانی که اصلی از جانب خداوند ندارند بلکه نظریات شخصی یک فرد بوده‌اند که مورد قبول جامعه‌ای قرار گرفته و به مرور زمان رنگ دینی و تقدس به خود گرفته‌اند.

مانند: زرتشتیت، هندوهیت، بوداییت، کنفوشیزم و شنتوایزم

حالات بشر امروزی از لحاظ دینی بر چهار قسم تقسیم می‌شود.

1.اهل ایمان: کسانی که ایمان به خدا دارند و پایند قرآن و سنت پیامبر هستند و امر بالمعروف ونهی عن المنکر می‌کنند.

2.کسانی که به اسلام نسبت داده می‌شوند اما در انحراف و گمراهی هستند. مانند باطنی‌ها و نصیری‌ها و…

3.اهل کتاب: کسانی که منسوب هستند به ادیانی که اصل آن‌ها فرود آمده از جانب خداوند متعال است اما در آن شرکیات و خرافات اضافه کردن سپس با آمدن شریعت اسلام منسوخ شدند، مانند یهود و نصارا.

4.ملحدین: آنها کسانی هستند که به هیچ یک از ادیان معتقد نیستند یا پیرو مذهبی هستند که منکر وجود خداوند هستند مانند بعضی از فلاسفه ودهری‌ها و بعضی از مذاهب فکری و ..

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی