جایگاه امنیت در اسلام (بخش بیست‌وششم‌وپایانی)

نویسنده: ابوعائشه

دو تهدید عمده برای امنیت جهانی

الف. تروریسم

تروریسم یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای امنیت ملی و بین‌المللی است. تروریسم به معنای استفاده از خشونت و وحشت به‌عنوان یک شیوهٔ عمل برای رسیدن به اهداف سیاسی، عقیدتی یا ایدئولوژیک است. این پدیدهٔ شوم، علاوه بر تهدید مستقیم امنیت، تأثیرات روانی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به‌جا می‌گذارد.

ب. جرایم و جنایات عمومی

انتشار جرایم و جنایات در جامعه، دیگر تهدید عمده برای امنیت است. عوامل متعددی می‌تواند باعث گسترش جرایم شود؛ از جمله فقر، بیچارگی و کاهش ارزش‌های معنوی در جامعه. این جرایم، علاوه بر آسیب به افراد، موجب فروپاشی بنیان‌های اخلاقی و اجتماعی جامعه نیز می‌گردد.

ضررها و آسیب‌های ناشی از نبود امنیت در جامعه

نبود امنیت، پیامدها و آسیب‌های گوناگونی به همراه دارد که برخی از آن‌ها مستقیماً بر امنیت عمومی تأثیر می‌گذارد. در ادامه، به‌طور مختصر به این آسیب‌ها پرداخته می‌شود:

1. آسیب‌های خانوادگی: اختلافات خانوادگی، طلاق، کودکان فراری و خیابانی؛

2. اختلال هنجاری: برهم‌خوردن نظم و شکسته‌شدن هنجارهای اجتماعی؛

3. انشعاب گفتمان مذهبی و پیدایش قرائت‌های مختلف جدید: وقتی امنیت و آرامش نباشد، فرقه‌های متعددی شکل می‌گیرند که هر کدام بر اساس دیدگاه و برداشت خاص خود برنامه‌ریزی کرده و مسیر خود را دنبال می‌کنند. این امر موجب تشتت فکری و گرایش‌های مختلف می‌شود.

4. بحران هویت در میان جوانان و نوجوانان؛

5. افزایش تعداد باندهای تبهکار و خلافکار؛

6. رواج سلاح‌های گرم (قانونی و غیرقانونی) در جامعه؛

7. افزایش تمایل به مهاجرت، مهاجرت‌های غیرقانونی و نرخ کلی مهاجرت؛

8. رشد بیکاری در جامعه؛

9. فاصله میان آرمان‌ها و واقعیت جامعه؛

10. کاهش احساس سعادت و خوشبختی در جامعه؛

11. افزایش منازعات و تضادهای اجتماعی (اعم از قومی و منطقه‌ای)؛

12. افزایش نرخ ناهنجاری‌های خطرناک: از جمله قتل، سرقت، سرقت مسلحانه، تجاوز به حریم دیگران و تعدی بر حقوق مردم.

این عوامل، هر کدام به‌تنهایی می‌توانند آسیب‌های جدی و تبعات عمیقی بر جامعه تحمیل کنند. در شرایط خاص، هر یک از این آسیب‌ها ممکن است به بحرانی بزرگ و یک تراژدی ویرانگر منجر شود که جامعه را به‌سوی انحطاط و فروپاشی سوق دهد. جوامعی که امنیت ندارند، معمولاً از سایر کشورها عقب می‌مانند و مردم آن‌ها در حسرت و افسوس به سر می‌برند.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که در بخش‌های پیشین بیان شد، امنیت یکی از نیازهای اساسی و ضروری زندگی بشر است. انسان‌ها به این نعمت حیاتی در زندگی روزمرهٔ خود نیاز مبرمی دارند؛ بنابراین، مسئولیت فردی و اجتماعی در قبال تأمین و حفظ امنیت بسیار سنگین است. ضروری است که تمامی افراد توانمند، برای ایجاد امنیت و رفع چالش‌های آن تلاش کنند و زمینهٔ بهره‌مندی از این نعمت را برای دیگران فراهم آورند.

این تحقیق کوشید تا موضوع امنیت و ابعاد مختلف آن را از منظر اسلام، قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم} مورد بررسی قرار دهد. بر اساس این مطالعه، مشخص شد که قرآن‌کریم به‌طور ویژه بر اهمیت امنیت تأکید دارد و آن را نعمتی بزرگ می‌داند. آیات متعدد قرآن، این مسئله را برجسته ساخته و ابعاد مختلف آن را به‌تفصیل مطرح کرده‌اند.

امنیت، به‌عنوان یکی از ارکان زندگی فردی، اجتماعی و دنیوی، که مقدمه‌ای برای حیات اخروی انسان است، در قرآن کریم، سنت پیامبر اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم} و اقوال بزرگان امت به‌طور مستقل و مکرر مورد توجه قرار گرفته است. ازاین‌رو، ما مسلمانان که خود را پیرو قرآن و سنت پیامبر می‌دانیم، مسئولیت بیشتری در این زمینه داریم و وظیفهٔ ما در قبال این امر خطیر سنگین‌تر است.

باید تلاش کنیم تا برای تأمین این نعمت الهی، به دیگران یاری رسانیم و از انجام هر کاری که امنیت جامعه را تهدید می‌کند، پرهیز کنیم.

امروزه، اگر اوضاع و احوال بشر را بررسی کنیم، درمی‌یابیم که امنیت و آرامش، بیش از هر چیز دیگری مورد نیاز است. واژهٔ «امنیت» در بسیاری از نقاط جهان، به کلمه‌ای نامأنوس تبدیل شده است. اگر امنیت در جهان برقرار باشد، مردم هیچ‌گاه آواره و دربه‌در نخواهند شد.

از خداوند متعال می‌خواهیم که برای تمامی جهانیان، به‌ویژه مسلمانان، امنیت، استقرار و آرامش را به‌عنوان نعمتی ارزشمند عطا فرماید و ما را توفیق دهد تا قدر این نعمت را بدانیم و برای حفظ و تقویت آن بکوشیم. کسانی‌که از این نعمت بهره‌مند هستند نیز باید خدا را شکر کنند و به یاد داشته باشند که این نعمت، فضل و بخشش پروردگار است.

منابع و مآخذ:

1. قرآن کریم.

2. البخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح البخاری، باب دعاء النبی صلی‌الله‌علیه‌وسلم، ج 1.

3. النيسابوري، مسلم بن حجاج القشيري، صحيح مسلم، رقم الحديث: 4748، برنامه: موسوعة الحديث.

4. الترمذي، محمد بن عیسی. جامع الترمذی. رقم الحدیث 2280. برنامه: موسوعة الحديث.

5. السجستانی، داود بن اشعث: سنن ابی داود، پاکستان ـ کراچی: مکتبة البشرى، الطبعة الأولى، 1397، ج 1.

6. الزمخشری، محمود بن عمر، اساس البلاغة، تحقيق: محمد باسل عيون السود، ج 1، لبنان ـ بيروت: دارالكتب العلمية، الطبعة الأولى، 1419 هـ. ق، 1998 م.

7. ابن فارس، أحمد بن فارس بن زكريا، معجم المقاييس، تحقيق: عبدالسلام محمد هارون، سوريا ـ دمشق: دارالفكر، 1399 هـ، 1997 م.

8. سعید رضوان إسماعيل، يوسف الثلاثيني نهاد، الأمن في السنة النبوية، مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات الإسلامية، المجلد العشرون، العدد الأول، ص 1 ـ 38، يناير 2012 م.

9. التركي، عبدالله بن عبدالمحسن، الأمن في حياة الناس وأهميته في الإسلام. وزير الشؤون الإسلامية والأوقاف والدعوة والإرشاد. بی­تا، بی­جا.

10. النعماني، خالد، الأمن في القرآن والسنة، العراق: كربلاء، قسم الشؤون الفكرية والثقافية، الطبعة الأولى، 1436 هـ، 2015 م.

11. المناوی، محمد عبدالرؤوف، التوقیف علی مهمات التعاریف، 1410 هـ.ق.

12. الجرجانی، علی بن محمد، التعریفات، تحقیق: إبراهیم الأبیاری، 1405 هـ.ق.

13. اتخاذ السنة النبویة إلی جانب القرآن الکریم أساسا لشؤون الحیاة، بی‌تا.

14. الفوزان، عبدالعزیز بن فوزان، أثر العلم الشرعی في مواجهة العنف والعدوان، بی‌تا، بی‌نا.

15. المنتار، محمد، القرآن الکریم ومشاهد الأمن بعد الخوف فی حیاة الإنسان، بی‌تا. الرابطة المحمدیة للعلماء، المملکة المغربیة.

16. الأندلسی، محمد بن یوسف، البحر المحیط في التفسیر، 1420 هـ.ق، ج 8.

17. الجزائری، جابر بن موسی، أیسر التفاسیر لکلام العلی الکبیر، 1424 هـ.ق، ج 3.

18. الألوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، ج 4.

19. المراغی، أحمد مصطفی، تفسیر المراغی، باب سورة النحل، ج 1.

20. المناوی، زین الدین محمد، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، 1356 هـ، ج 6.

21. العظیم آبادی، محمد شمس الحق، عون المعبود شرح سنن أبی داود، 1415 هـ.ش، ج 13.

22. الشوکانی، محمد بن علی، نیل الأوطار، تحقیق: عصام الدین الصبابطی، 1413 هـ.ش، ج 5.

23. شرح البخاری لابن بطال، باب قول النبی صلی‌الله‌علیه‌وسلم: من حمل علینا السلاح… ج 19.

24. شرح السنة للبغوی، باب قتال أهل البغی، ج 5.

25. ابن حنبل، أحمد بن محمد، مسند أحمد، مسند عبدالله ابن عمر، جزء 10.

26. المتقی، علاء الدین علی بن حسام الدین، کنز العمال في سنن الأقوال والأفعال، تحقیق: بکری حیاتی- صفوة السقا، 1401 هـ. ق، باب رؤیة الهلال، ج 8.

27. القحطانی، محمد بن سعید، الولاء والبراء، بی‌تا.

28. الخطیب، عبدالقادر، أثر تعلیم القرآن الکریم في حفظ الأمن، بی‌تا.

29. مسعودة، بن السایح، القرآن الکریم ودوره في تحقیق الأمن النفسي، مجلة آفاق العلوم، العدد العاشر، 2018 م،

30. الغامدی، محمد عبدالله، الأمن النفسی وعلاقته بجودة الحیاة، مجلة کلیة التربیة ببنها، العدد 108، أکتوبر 2016 م.

31. سمیر، أحمد، الأمن الاقتصادی، سلسلة شهریة ترکز علی التحلیل العلمی للمرکز الدولی للدراسات المستقبلیة والاستراتیجة، بی‌تا.

32. عبدالعظیم، سعید، کیف یتحقق الأمن والأمان ورسائل مهمة، مصر- الإسکندریة: دار الإیمان، بی‌تا.

33. الدرمکی، د. سعید بن سالم، وسائل تحقیق الأمن في المجتمع، بی‌تا، قام به فریق التفریغ في شبکة بینونة للعلوم الشرعیة.

34. البلوشی، ناصر عیسی أحمد، الأمن والأمان فریضة دینیة وضرورة دنیویة، الإمارات العربیة المتحدة، دبی: دائرة الشؤون الإسلامیة والعمل الخیری، الطبعة الأولی، 1437 هـ. ق/ 2015 م.

35. رامی، صباح أسد محمود، أنواع الأمن وأهمیة کل منها، نشر فی موقع: مجلة التدریب، تاریخ نشر المقال: 2022 م.

36. الصلابی، علی محمد، صفات المتقین (مختارات من کتاب فقه النصر والتمکین)، نشر المقال فی: 27/ 12/ 2023 م، الموقع الرسمی للدکتور علی محمد الصلابی.

37. موقع علم ودوافیر، المقالة بعنوان: مفهوم الأمن الاجتماعی وخصائصه.

38. السبر، محمد بن إبراهیم، مقومات الأمن، 1438 هـ.ق،

39. تيموري، جواد و کوشکی علی مردان، امنیت از منظر قرآن و اسلام، فصلنامۀ علمی تخصصی دانش انتظامی لرستان، سال پنجم/ شماره سوم/ پاییز (خزان) 1396 هـ. ش.

40. فرهنگ معاصر عربي- فارسي آذرتاش آذرنوش، ایران- تهران: نشر نی، چاپ پانزدهم، 1392 هـ. ش.

41. جهانگیری، علی، قدرت و امنیت در قرآن، ایران- تهران: انتشارات زرنوشت، چاپ اول، سال چاپ 1400 هـ. ش.

42. نوبری، علیرضا- اسماعیلی، علی: مفهوم‌شناسی امنیت در قرآن و زمینه‌های شکل‌گیری آن با تأکید بر روش معنا‌پژوهی ایزوتسو، مقاله نشره در فصلنامۀ علمی امنیت ملی، سال دهم، شمارۀ سی‌وششم، تابستان 1399 هـ.ش.

43. خوزین، حسن: امنیت فردی از دیدگاه قرآن کریم، مقالۀ نشر شده در فصلنامۀ علمی امنیت ملی، سال دهم، شمارۀ سی‌وپنجم، بهار 1399 هـ.ش، ص 37-38، به نقل از تفسیر نور محسن قرائتی،

44. نویدنیا، منیژه، درآمدی بر امنیت اجتماعی، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال ششم، شمارۀ اول، 1382 هـ.ش.

45. مقتدایی، زینب، امنیت اجتماعی در جامعه، مقالۀ نشر شده در سایت راسخون، تاریخ نشر: 1394 هـ. ش.

46. صالحی، علی، بررسی و تبیین عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی جوانان، فصلنامۀ دانش انتظامی- سال دوازدهم- شمارۀ دوم، بی‌تا.

47. توسلی، محمدحسن، مقدس، روح الله، بازتاب عناصر، مجریان و ابزارهای (اماکن) نظم و امنیت اجتماعی در متون ادب فارسی تا سدۀ هشتم، فصلنامۀ انتظام اجتماعی، سال هفتم، شمارۀ چهارم، زمستان 1394 هـ.ش.

48. عباسی، علی، نقش نیروی انتظامی در تأمین امنیت اجتماعی، فصلنامه دانش انتظامی- سال دوازدهم- شمارۀ دوم، بی‌تا.

49. محمدی، محمدشاه، مشارکت اجتماعی آگاهانه و امنیت اجتماعی، فصلنامه امنیت ملی، سال چهارم، شمارۀ شانزدهم، تابستان 1394 هـ.ش.

50. حفظ آبرو و حیثیت از دیدگاه آموزه‌های دینی، نشر شده به تاریخ 1398 هـ.ش در سایت گنجینه معارف.

51. مقالۀ نشر شده در سایت دانش‌چی، عنوان مقاله: تحقیق در مورد امنیت و انواع آن.

52. زنجانی، سعید، بررسی رابطه بین سرمایۀ اجتماعی و سلامت اجتماعی با امنیت خانواده، مجلۀ مطالعات جامعه‌شناسی، سال سوم، شمارۀ دهم، بهار 1390 هجری شمسی.

53. انواع امنیت، مقالۀ نشر شده در سایت رزبلاگ، نوشته شده توسط ستایش روشن، تاریخ نشر: 1392 هـ. ش.

54. جلیلی زاده، محدثه، بررسی نقش فرد و نهادهای اجتماعی در تحقق امنیت اجتماعی، نشرشده در پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال بیست‌وسوم، شمارۀ دوم (پیاپی 114)، 1396،

55. منصوری، خلیل، امنیت و سازوکارهای تأمین آن، تاریخ نشر: 1396، نشر شده در سایت خود نویسنده.

بخش قبلی | پایان